Als presentator van de televisieserie Kasboekje van Nederland trekt Eric Smit door heel Nederland om met mensen te spreken over hun kasboekjes. ‘Ze hebben allemaal hun eigen financiële uitdagingen, van het landgoed erven tot aan het jonge stel dat een woning probeert te veroveren’, vertelt Smit in een interview. ‘Het houdt mij een spiegel voor.’

‘Wat ik grappig vond aan het maken van deze serie, is de confrontatie’, zegt Smit. Openhartig vertelt hij over hoe hij zelf bewust werd van zijn eigen financiële gedragingen. ‘Ik heb een huis gekocht met een aflossingsvrije hypotheek. We hebben een aflevering die over wonen en hypotheken gaat. Ik ben me ervan bewust dat er een dag komt dat ik mijn huis volledig afgelost moet hebben, dus ik werd wel geconfronteerd met mijn eigen onvoorzichtigheid.’

Financieel bewustzijn

‘Met deze serie willen we ook financieel bewustzijn creëren’, vervolgt Smit. ‘We willen laten zien hoezeer ons leven doordrongen is van geld en geldstromen. Dat doen we ook bij Follow the Money, het onderzoeksjournalistiek platform waar ik hoofdredacteur van ben. En het historisch aspect bij Kasboekje van Nederland is daarbij van belang: door te kijken naar de geschiedenis van de financiering van de samenleving, snap je beter hoe het komt dat we zo in de greep zijn geraakt van de financiële sector. Je ziet dat niet in elke aflevering terug, maar wel in onderwerpen als studieschuld en wonen. Dan zie je bijvoorbeeld dat de overheid nu het lenen onder jonge mensen aanmoedigt. En dat de woningmarkt in de greep is van de financiële sector.’

‘Het klinkt nogal voor de hand,’ zegt Smit, ‘maar die realisatie van de kasstroom is belangrijk. Als de kasstroom groot is, heb je meer te besteden dan wanneer de kasstroom klein is. Het klinkt heel paternalistisch zo, maar het is ook goed om daar bij stil te staan. In de serie gaat het ook over hoe je een kasboek bijhoudt. Ikzelf heb bijvoorbeeld nauwelijks schulden gemaakt, op de hypotheek en studieschuld na. Ik gaf nooit meer uit dan ik binnenkreeg. Dat is financieel gedrag. Maar ik kwam in de serie mensen tegen die heel nauwgezet alles bijhielden wat er binnenkwam en wat eruit ging. Dat heb ik nooit gedaan, maar wel gedacht: he, dat is best een goed idee.’

Eric Smit

Sparen en erven

‘We hebben bijvoorbeeld ook een aflevering over sparen voor later. Sparen is niet aan mij besteed, ik geef het weer uit en ik heb al mijn geld in mijn eigen zaak gestopt. Ik hoop later mijn huis kwijt te kunnen in die speculatieve Amsterdamse vastgoedbubbel en daarmee iets voor later opzij te zetten. Maar het is wel belangrijk om na te denken dat er ooit een moment komt dat je niet meer wilt of kunt werken en dat je bij de pensioengerechtigde leeftijd iets hebt om op terug te vallen.’

‘En zo komt in elke aflevering wel iets naar voren waar je over na gaat denken. Voor de aflevering over erfenis heb ik gepraat met iemand die een heel landgoed erfde. Dat landgoed onderhouden kost handenvol geld. Zij had het ook kunnen verkopen, maar dat landgoed ging van generatie op generatie. Ze wil het in de familie houden. Weet je, erfenis is niet alleen vermogen, maar het is ook verantwoording. Hoe ga je om met wat je erft, wat geef je door?’

Historisch onderzoek

‘Aan financiële bewustwording zit altijd een historisch aspect. Ik ben voorstander van historisch onderzoek, want het is belangrijk om te snappen hoe de wereld vandaag de dag is gevormd. Daarom vind ik de samenwerking met Universiteit Utrecht heel gaaf. Die historici reconstrueren de financiële wereld aan de hand van bronnen als kasboekjes. Wat dat betreft heeft deze televisieserie een diepere laag.’

Smit op stap met cameraploeg